DENİZCİLİKTE SANCAK - İSKELE DEYİMLERİ


Denizcilikte yelken ve kürek sporlarında kullanılan en önemli kavramlardan biri “sancak ve iskele”dir. Teknelerin sol tarafını belirtmek için “kırmızı” renk ile işaretlenen İSKELE,  sağ tarafını belirtmek için de “yeşil” renk ile işaretlenen SANCAK kelimeleri kullanılır.

İngilizce Starboard (Almanca Steuerbord) - Sancak deyimi ilk olarak 893 senesinde İngiltere’de ortaya çıkmıştır, eski İngilizcede “Steorbord” bileşik kelimesinden türemiştir. O devirde teknelerde dümen olarak sağ taraftan suya sarkıtılan Steorbord adı verilen bir kürek kullanılırdı. Burada “Steor” dümen küreği (Steering paddle) anlamında, “Bord” kelimesi ise teknenin bordası anlamında kullanılmaktaydı. Bu sistem devamlı olarak teknenin sancak tarafına konumlandırıldığından zamanla “Steorbord” deyimi teknenin sağ tarafı anlamında kullanılmaya başlandı. Yıllar içinde bu deyim daha kolay söylenebilecek bir şekilde “Starboard” haline geldi.

Eski İngilizcede geminin iskele tarafına ise “Larbord” denirdi. “Lar” kelimesinin “Lade” yani yükleme anlamına gelen fiilden türetilmişti. Teknenin sancak (sağ) tarafında kürek-dümen donanımı olduğundan yükleme-boşaltma işlemleri için rıhtıma her zaman iskele (sol) tarafından yanaşılırdı. Bu deyim de "yükleme tarafı" anlamında kullanılagelmişti. 

Ancak zamanla Steorbord & Larbord deyimlerinin söylenirken birbirine karıştırılabildiği anlaşılınca “Larbord” yerine “Port” deyimi kullanılmaya başlandı. (Almanca: Backbord)

 


Resim: Starboard=Steuerbord=Sancak=Yeşil ve Port=Backbord=İskele=Kırmızı

Sancak - İskele deyimlerinin dilimizde kullanılmasının temelinde de gene eski İngiliz Donanması geleneklerinin olduğu düşünülmektedir. Limanda gemilerin yük ve personel indirilmesi sol (iskele) tarafı kullanılırken, yüksek rütbeli subaylar gemiye sağ (sancak) tarafından inip binerlerdi. Günümüzde de bu işlem aynı şekilde uygulanmaktadır.

Denizcilik sporlarında yelkende bu terimler kullanılırken kürek sporunda pek yer almamıştır. Kürekçilerin teknenin gidiş istikametine ters oturuyor olması akıl karıştırabileceği için dümenci genellikle sancak-iskele değil, sağ-sol komutları verir ve bu komutları kendisine göre değil, kürekçilerin sağına / soluna göre tanımlar.

Kürek sporu dünyada gitti yönü görmeyen iki spordan biridir. (Diğeri Sırt Üstü Yüzmedir.)

Asimetrik yapılı Balta Pala kürekler çıkmadan önce eski zamanlarda simetrik yapıdaki sağ ve sol kürekleri ayırt edebilmek için teknenin (gidiş istikametine göre) sol tarafına takılan sağ küreklere kırmızı (İskele) renkli bant yapıştırılır, (gidiş istikametine göre) sağ tarafına takılan sol küreklere de (Sancak) yeşil bant takılırdı.

Günümüzde kürek palaları asimetrik olduğu için renkli bantlara gerek kalmadı, artık sadece eğitim amaçlı kullanılıyor.

 

Celal Gürsoy

Diğer BÜLTENLER

Image

KOLBE EFSANESİ

KOLBE EFSANESİDünyanın en başarılı Tek Çifte kürekçilerinden biri olarak hatırlanan 2 Ağustos 1953 Hamburg doğumlu Alman Peter-Michael Kolbe 8 Aralık 2023 Cuma günü Lübeck'te son yıllarını geçirdiği b...

Image

EFSANE DÜMENCİ MARTIN SAUER

EFSANE DÜMENCİ MARTIN SAUER 2020 Tokyo Olimpiyatı, Alman Sekiz Tek ekibinin kıdemli dümencisi Martin Sauer’in son yarışıydı. 39 yaşındaki Martin, 2009’dan bu yana 12 yıldır Alman Milli Takım Sekiz Tek...


Image

TOKYO 1964'ten TOKYO 2020'ye neler değişti?

Tokyo, 1964 yılında 18. Olimpiyat Oyunlarını düzenlemişti. Şehir, 56 yıl sonra 2020 yılında 32. Olimpiyat oyunlarını düzenlemeye hak kazandı. Aradan geçen 56 yılda en dikkati çekici değişiklik şüphesi...


10 Olimpiyatlık dizimizin onuncu videosu: 2016 Rio Olimpiyatı

10 Olimpiyatlık dizimizin onuncu videosu: 2016 Rio Olimpiyatı https://www.youtube.com/watch?v=IMXKTFxvG2Q...


Image

10 Olimpiyatlık dizimizin dokuzuncu videosu: 2012 Londra Olimpiyatı

10 Olimpiyatlık dizimizin dokuzuncu videosu: 2012 Londra Olimpiyatı 10 Olimpiyatlık dizimizin dokuzuncu videosu: 2012 Londra Olimpiyatıhttps://www.youtube.com/watch?v=pMOzq6vNQ-M&t=773s...


Image

SPORDA İNGİLİZ ÖLÇÜLERİNİN YARATTIĞI KARIŞIKLIK

MARATON YARIŞI NEDEN 42.195 METREDİR? Birçok kaynakta Maraton Yarışının uzunluğu olan 42.195 metrenin antik Yunandan geldiği belirtilir. Bu tam olarak doğru bir bilgi değildir. Gerçekten de içeriği de...