2020 Tokyo Olimpiyatı'nın gerçekleşmesi giderek zor gözükmeye başladı. Corona Virüsünün dünya çapındaki önlenemeyen artışı endişeleri de beraberinde büyütüyor.

Ancak bu olumsuz şartlarla ilk defa karşılaşmıyoruz. 124 yıllık Modern Olimpiyat tarihinde benzer olaylar, hatta daha kötüleri bile yaşanmıştı. Eski günlerden günümüze doğru olaylar aşağıdaki gibi yaşandı.

4. Olimpiyat olarak tarihe geçen 1908 Yaz Oyunları için önce Roma şehri seçilmişti. ancak 1906 Nisan ayında Vezüv yanardağını patlaması Roma'nın ekonomik durumunu bozdu ve oyunlar Londra'ya alındı.

1912 Olimpiyatı için Stockholm'den başka aday çıkmadı. Böylece çok ender rastlanan bir şekilde 5. Yaz Oyunlarına Stockholm rakipsiz olarak ev sahipliği yaptı.

6. Olimpiyatın 1916 yılında Berlin'de yapılması planlanmıştı. 1914 yılında 1. Dünya Savaşı başlayınca 6. Yaz Oyunları iptal edildi.

1932 yılında yapılması planlanan 10. Olimpiyat için Los Angeles şehrinden başka talip çıkmadı. Dünya'yı sarsan mali kriz yüzünden katılım da çok zayıf oldu.

1936 Olimpiyatı için 12 şehir aday olmuştu, aralarında en şanslı gözüken Barselona İspanyada süregelen terör olayları yüzünden şansını kaybetti, işin başından beri istemezmiş gibi gözüken Hitlerin son anlardaki pozitif motivasyonu yüzünden 11. Yaz Oyunlarını Berlin düzenledi.

12. Olimpiyat yılı olan 1940, birçok problemle birlikte geldi. Seçilen şehir Tokyo olmuştu ama olimpiyattan iki yıl önce 1938'de 2. Çin-Japon savaşı başladı. Oyunlar Tokyo'dan alınıp Helsinki'ye verildi. Ancak bir yıl kala 2. Dünya Savaşı başladı ve oyunlar tamamıyla iptal edildi.

1944 yılında yapılması planlanan oyunlar Londra'ya verilmişti ama harp beklenenden uzun sürdü ve 13. Olimpiyat da yapılamadı.

1960 yılında 17. Olimpiyatı Roma düzenledi. Böylece 54 yıl önce Vezüv'ün patlaması yüzünden kaçırdığı organizasyonu gerçekleştirmiş oldu. 1960 yılında Şili'de olan büyük deprem ülkeyi zor durumda bırakmıştı. Şili'li sporcular IOC'nin desteği sayesinde Roma'ya gelebildi.

1976 Yaz Olimpiyatı Montreal'de yapıldı. Kış Olimpiyatı için Denver seçilmişti ancak Eyalet Bütçesinden bu olimpiyatın karşılanmasına halk olumlu bakmadı, yapılan referandum sonunda Denver organizasyonu yapamayacağını açıkladı, oyunlar daha önce olimpiyat düzenlediği için tesisleri tamam olan Innsbruck şehrine verildi. Böylece tarihte ilk kez halkın oyu ile bir şehir olimpiyat düzenlemekten vazgeçti.

1980 için Los Angeles ve Moskova son oylamaya kalan şehirlerdi. Moskova seçilince Amerikan Başkanı Jimmy Carter Rusya'nın 1979'da Afganistan’ı işgal etmesini protesto ederek oyunlara katılmadı. Bunu takiben 65 batılı ülke protestoya dahi oldu. Ayrıca Moskova'ya gelenler arasından 15 ülke Açılış Seremonisinde protesto amaçlı olarak ülke bayrakları yerine Olimpiyat Bayrağı ile geçiş yaptı. Boykot nedeniyle madalyaların çoğu Rusya ile Doğu Almanya arasında paylaşıldı. Rusya 195 madalya alırken Doğu Almanya 126 madalya topladı.

Dört sene sonra 23. Yaz Oyunları Los Angeles'te yapıldı. Oyunlara Romanya, Çin ve Yugoslavya hariç Doğu Blokundan 14 ülke katılmadı. Buna rağmen oyunlar 1984 Yaz Oyunları 6797 sporcunun katılımı ile gerçekleşti.

25. Yaz Oyunları olarak 1992 Barselona, 20 yıldır tüm ülkelerin katıldığı ilk Olimpiyat oldu. Sadece iç harp yaşamakta olan Yugoslavya katılamadı. Birleşen Almanya ile Güney Afrika ilk kez katıldılar.

Böylece 32. Yaz Oyunları olan 2020 Tokyo Olimpiyatına gelindi.

Bu güne kadar Birinci Dünya Savaşı yüzünden 6. Olimpiyat, İkinci Dünya Savaşı yüzünden 12. ve 13. Olimpiyat Oyunları iptal edildi.

Bu arada yukarıda sayılanların dışında da bölgesel boykotlar ve protestolar gerçekleşti.

Örneğin 1956 Melbourne Olimpiyatı yılında Hollanda, İspanya ve İsviçre Macaristan’daki halkın ayaklanmasına dikkati çekmek için boykot yaparken aynı yılda patlayan ve Süveyş Krizi olarak tanınan Arap-İsrail savaşını protesto amacıyla Kamboçya, Mısır, Irak ve Lübnan oyunlara katılmadı.

Gene Melbourne Olimpiyatına Çin Cumhuriyeti davet edilince Çin Halk Cumhuriyeti açılıştan iki hafta önce oyunlardan çekildi ancak seremonide direğe yanlış bayrak çekilince Çinli sporcular tribünlere saldırıp bayrağı parçaladılar.

1968 ve 1972 yıllarında pek çok Afrikalı ülke ve Yeni Zelanda oyunlara katılmaları engellenen Zimbabwe ile Güney Afrika'nın yanında yer alarak IOC'yi boykot ile tehdit ettiler.

Güney Afrika ırkçılık problemleri yüzünden 1960 Olimpiyatından sonra ilk kez ancak 1992 Barselona'da yer alabildi.

Sovyetler Birliği 1952 yılına kadar Olimpiyatlara katılmadı. Bunun yerine 1928 yılından itibaren Spartakiads adıyla kendine yakın ülkelerin katılmasıyla başka bir spor organizasyonu düzenlemeye çalıştı ama başarılı olamadı.

1972 Münih Olimpiyatında gerçekleşen terör saldırısı yüzünden oyunların tatil edilmesi gündeme geldi ancak alınan sert tedbirler içinde olimpiyat gerçekleştirildi.

1996 ile 2002 yılları arasında Afganistan'ın oyunlara katılması ülkedeki Taliban rejim nedeniyle engellendi. Afganistan bu hakkı 2004 yılında tekrar kazandı.

Olimpiyatlarda sporcular arasında da dünya basınında çok yer tutan olaylar olmuştu.

1956 Melbourne Olimpiyatı “Arkadaşlık Olimpiyatı” olarak adlandırılsa da Macaristan- Sovyetler Birliği Sutopu maçında çıkan kavgaları polisin zorlukla yatıştırması unutulmadı. Neticede şampiyon olan Macar Takımı Amerika’ya bir gösteri maçına gittiğinde takımın yarısı sığınma hakkı istedi ve Macaristan’a geri dönmedi. Sonraları bu olay “Children of Glory” adlı filme konu oldu.

1968 Mexico Olimpiyatında iki Amerikalı siyahi atlet madalya töreni sırasında siyah eldivenli ellerini yumruk yaparak kaldırıp poz vererek ülkelerindeki ırk ayrımcılığını protesto ettiler.

1980 Moskova Olimpiyatında Sırıkla Yüksek Atlama finalinde birinci olan Polonyalı atlet ikinci olan Rus sporcuya el hareketi yapmış, olayın fotoğrafı Rusya hariç bütün dünya basınında yer almıştı.

Bu güne kadar gerçekleşen Olimpiyatlar arasında bir de yapıldığı halde IOC tarafından resmi olarak kabul edilmeyen, madalyaların istatistiklere dahil edilmediği bir olimpiyat daha vardır. 1896 Atina Olimpiyatından sonra Yunanistan bütün olimpiyatların kendileri tarafından düzenlenmesi gerektiğini savundu. Olmayınca bu sefer 10. yıl şerefine 1906 yılında bir olimpiyat düzenledi, ancak buna "Ara Olimpiyat" adı verildi ve IOC tarafından kabul edilmediği için madalyalar genel listelerde yer almadı.

Günümüzde 2020 Yaz Oyunları için yapılması gereken birçok eleme yarışı ertelenmekte veya iptal edilmekte.

Zaman yaklaştıkça endişeler artmakta. Bu güne kadar harcanan milyonlarca dolar bir yana en zoru da uzun süredir bu hedefe kilitlenerek çalışmış olan sporcu ve antrenörlerin çaresizce beklemeleri.

Şimdi bütün ümidimiz Corona virüsüne karşı ilacın bulunması ve 2020 Tokyo Olimpiyatı'nın sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi. 

Resim: 2020 Tokyo Kürek Parkuru

19 Mart 2020

Celal Gürsoy