En İyiye, En Yakın Kim?

Recep Selim Akıcı

Kürek sporunda Uluslararası alanda Altın Madalya standarttı (GMS) veya öngörülen zaman  (PT) olarak adlandırılan ve yaygın olarak kullanılan yöntem nedir?

 Altın Madalya standartı (Gold Medal Standart)  veya öngörülen zaman(Prognostik times); Genellikle son 4-8 yıl içerisindeki Dünya şampiyonaları ve Olimpiyat oyunlarında altın madalya kazanan çeşitli kategoride ekiplerin,  zaman ve hız eğilimleri göz önünde tutularak hazırlanan ölçütlere verilen isimdir.

Hazırlanan GMS veya P.T. tabloları 2000 metrelik yarışma mesafesinde ekiplerin altın madalyaya ulaşabilmesi için yapmaları gereken en iyi zamanı teorik olarak öngörmeyi içerir.

 GSM veya P.T. tabloları genellikle ulusal federasyonlar tarafından belirlenir ve ekiplerin potansiyellerini en iyiler ile mukayese etmek için kullanılır.

 Açık kaynaklardan elde edilen bilgilerden görüleceği gibi ilan edilen GMS ve PT zaman tabloları birbirine çok yakındır.

Bunun yanında Uluslararası Kürek federasyonu (FISA) tarafından açıklanan En İyi Zaman ( World Best Time ) dereceleri ise hız için çok avantaj sağlayan hava  ve su şartlarında elde edildiği için gerçekçi kabul edilmez.

 Dünya şampiyonaları veya Olimpiyatlarda birinci olup altın madalya kazananların hız eğilimleri de rastgele iyi/ kötü hava koşullarında elde edildiğinden güvenirlilikleri sorunludur.

Örnek Tablo: Çeşitli değerlendirme Tablosu(World best time-Avustralya-Kanada-Bio Row)

GMS veya P.T. tabloları çeşitli amaçlar için kullanılabilinir.

Yıllık planlamalarda antrenman yoğunluğunun tanımlanması, çeşitli tekne tiplerinin performans değerlendirilmesi, kısa ve uzun vadede hedef belirleme ve sporcu gelişimini izleme, Kürekçinin ve Antrenörün en yüksek standarda ulaşmada motivasyon sağlama gibi faydaları vardır.

    Bu tür referanslar ekiplerin ne kalitede olduğunu, özellikle milli takım seçmelerinde aday ekiplerin dünya standartlarına göre performansının ve potansiyelinin ne olduğunu tespit etmek için diğer değerlendirmeler ile birlikte kullanılır.

    Bir Ekibin GMS ye veya P.T.  Referans alınarak potansiyelinin ne olabileceğinin hesaplanması:

Yukardaki Tablo örnek alındığında (P.T.CAN) 2000 metreyi 6’.11’’ de bitiren bir erkek iki tek ( M2-) veya 6’.32’’ yapan bir erkek tek çifte(M1X) nin Dünya şampiyonasında veya Olimpiyatta altın madalya ya ulaşabilecek potansiyelleri olduğu değerlendirilebilinir.

    Ancak performansı değerlendirilecek herhangi bir ekip tabloda verilen GMS veya  P.T. derecelerine ulaşamasa da  ( örnek olarak  M2- 6’.20’’ çekerse veya M1X  6’.35’’ çekerse)  performansları bu  tablo kullanılarak tahmin edilebilinir.

Önce İki tek ekibini ele alalım ve 6’.20’’ derecesi GMS karşısında ne ifade ediyor ona bakalım ve hızının ne olduğunu hesap edelim.

Bunun için 6’20’’bitirme zamanı saniyeye çevrilir   =380 saniye eder.

Hız = Mesafe / Zaman olduğuna göre:2000 m./380 saniye = HIZ  5,263 m/s bulunur.

 Altın Madalya Standardında (6’.11’’) olan iki tekin ortalama hızı ise aynı hesaplama yöntemi ile  2000 m /371 saniye = Hız  5,390 m/s dir

Bitirme zamanı 6’.20’’ olan ekibin Altın madalya standardına göre yüzde kaçında olduğunu bulmak için ;

Aday ekibin 5263 m/s hızı   GMS  nin  5390 m/s  olan   hızına  bölünür   =  çıkan rakkam 0,976 dir.

  Yani değerlendirilen iki tek  ekibi altın madalya standart yüzdesinin  % 97.6 da yer almış olur.

Aday Tek çifte (6’.35’’) için de aynı hesaplamaları tekrar yapıp son olarak hızını Altın madalya standart hızına bölersek 5063/5102 =,992 çıkar.

Böylece aday Tek Çiftenin Altın Madalya standart yüzdesinin % 99.2 olduğu bulunmuş olur.

Bu iki ekibin hangisi Uluslararası alanda daha başarılı olma ihtimali vardır diye baktığımızda

yukarıdaki basit hesaplamalar neticesine göre Uluslararası alanda Erkek Tek çifte nin  (%99.2)  Erkek iki tek (%97,6 ) ekibine göre GMS ye daha yakın ve daha iyi sıralama şansına sahip olduğu öngörülebilir.

Altın madalya standart ölçeği veya PT. Adil ve şeffaf bir yöntem olarak subjektif değerlendirmeyi minimize eder.

 Ancak seçme müsabakalarında hava şartları dikkatlice değerlendirilmeli ve şartların eşitliği açısından yarışmalar arasındaki zaman aralığı olabildiğince birbirine yakın tutulmalıdır, çünkü hava durumu ve su şartları tekne hızında etkilidir.

Hava durumu su şartları ve tekne hızı:

Tekne hızının rüzgâr hızına, yönüne ve su sıcaklığına bağlı olarak etkilendiği bilinmektedir.

Yaz /  Kış antrenman dönemlerinde su sıcaklığının tekne hızına etkisi farklı olduğundan performans değerlendirirken göz önünde tutulması faydalıdır.

 Deneysel araştırmalardan elde edilen verilere göre yapılan analizlerde suyun fiziksel özelliği sıcaklığa bağlı olarak değiştiği su moleküllerinin hareketliliği daha düşük sıcaklıklarda azaldığı bunun da sürtünme direncini artırdığı tespit edilmiştir.

 Örnek olarak Su sıcaklığı 20 dereceden den 5 dereceye 'ye düştüğünde tekne hızlarının %1,3 azaldığını göstermektedir. Tam tersi olarak su ısındığında 20 dereceden 30 dereceye çıktığında ise tekne hızının %0,6 daha arttığı ölçülmüştür.

Rüzgâr direnci verileri ve Tekne hızına etkileri

Rüzgar tüneli kullanılarak elde edilen (Dr. Klaus) verilere göre su kesimi üzerindeki sporcu - tekne sistemi hidrodinamik direncin yaklaşık %13'ü kadar bir dirence neden olur. Bu, rüzgâr direncinin toplam direncin %11,5'ini oluşturduğu anlamına gelir.

Rüzgârın tekne hızına etkisinin ne olduğu göstermek için birkaç örnek verirsek;

Tam karşıdan esen rüzgar negatif etkisinin büyüklüğü, arkadan esen rüzgarın neredeyse iki katıdır.

Tekneye 30 derecelik açıyla karşıdan gelen 5 metre/saniyelik rüzgar bir tek çifteyi %17.4 yavaşlatırken aynı rüzgar kuyruktan geldiğinde tekneyi %7.5 daha hızlı olmasını sağlar.

Tekneye  60 dereceden çapraz/ kafadan gelen 5m/s lik bir rüzgar büyük küçük bütün tekneleri aynı oranda etkiler ve tekneleri %10 yavaşlatır.

Aynı rüzgar çapraz arkadan gelir ise küçük teknelere avantaj sağlar.

Aynı rüzgar hızı ile tam yandan gelir ise tek çifteyi %1.6 yavaşlatırken büyük tekneleri daha fazla olumsuz etkiler. Bu hız kaybı sekiz tekte % 4 civarına kadar çıkar.

 ÖRNEK             TEK ÇİFTE

Kürek sporunda yüksek performans gurubunda yer alan herhangi bir ekip veya sporcu performansı değerlendirirken Antrenör ve teknik kadro GMS, PT veya kendilerinin seçeceği DİĞER parametreleri de nihai karar verme aşamasında kullanabilir. Önemli olan olabildiğince en iyiye, en yakın olan ekibi en şeffaf ve adil yöntemle sübjektif değerlendirmeleri minimize ederek bulabilmektir.

Recep Selim Akıcı

Şubat 2025